რუსთველი მიტროპოლიტი იოანე (გამრეკელი)

1. კრებაში მონაწილეობაზე უარი თქვა ბულგარეთის ეკლესიამ

2. კრებაში მონაწილეობისგან თავს იკავებს ანტიოქიის ეკლესია

3. კრებაზე არ არის მოწვეული ამერიკის ავტოკეფალური ეკლესია, არც ფინეთის და იაპონიის ავტონომიური ეკლესიები არიან წარმოდგენილნი

4. კრებაზე წარმოდგენილი და განსახილველი დოკუმენტების მიმართ შენიშვნები აქვთ:
- საქართველოს ეკლესიას
- ბულგარეთის ეკლესიას
- ათონის მთის წმიდა კინოტს (მონასტრებს გრიგორიუს და კუტლუმუშს)
- რუსეთის საზღვარგარეთის ეკლესიის წმ. სინოდს
- საბერძნეთის ეკლესიის 4 ეპარქიის მღვდელმთავრს სამღვდელოებასთან და მრევლთან ერთად
- თესალონიკის უნივერსიტეტის საეკლესიო სამართლის პროფესორ კირიაკოს კირიაზოპულოს
- პროფესორ დ. ცელენგედის
- დეკანოზი გიორგი მეტალინოს

5. შენიშვნები ეხება შემდეგ საკითხებს:
- უჩვეულოა კრების რეგლამენტი _ შეზღუდულია კრებაზე დამსწრე მღვდელმთავართა რიცხვი და ყველა ადგილობრივ ეკლესიას ექნება მხოლოდ ერთი ხმა. ცაკლეულ ეპისკოპოსთა შეხედულება არ განიხილება. ამით ირღვევა კრებითობის პრინციპი.
- კრებაზე განსახილველ ტექსტში "მართლმადიდებელი ეკლესიის მისია თანამედროვე მსოფლიოში" ხშირად იხმარება ზოგადი ტერმინები: "მშვიდობა", "თავისუფლება", "თანასწორობა", "თანამშრომლობა", "ადამიანური პიროვნების ღირსება" და სხვ. სოციალური-პოლიტიკური და არა საღვთისმეტყველო-ეკლესიოლიგიური მნიშვნელობით, რაც გაურკვეველს და ბუნდოვანს ხდის დოკუმენტის შინაარს, რომლითაც უნდა იხელმძღვანელოს ეკლესიამ
- კრებაზე განსახილველ ტექსტში "მართლმადიდბელი ეკლესიის დამოკიდებულება დანარჩენი ქრისტიანული სამყაროსადმი" "ეკლესიებად" იწოდებიან ის მიმდინარეობები და აღმსარებლობები, რომლებიც მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ საუკუნეების მანძილზე ერეტიკოსებად და განხეთქილების მოქმედად არიან აღიარებულნი, რომლებიც არ იზიარებენ 7 მსოფლიო და ადგილობრივი ეკლესიების ცნობილი კრებების დადგენილებებს, მითუმეტეს, პატრიარქ ფოტიოსის და გრიგოლ პალამას დროს მოწვეულ კრებებს. არამართლმადიდებელი ქრისტიანული დენომინაციები არც I, II და IV მსოფლიო კრებებზე 12 მუხლად ჩამოყალიბებული პირვანდელი ერთიანი ეკლესიის დოგმატური სწავლების, რომელსაც "მრწამსი" ეწოდება, ეკლესიის განსაზღვრებას "ერთი, წმიდა, კათოლიკე (კრებითი, соборная) და სამოციქულო" აკმაყოფილებენ და არც იზიარებენ.
პირვანდელი ერთიანი ეკლსიისგან გამოყოფილი მონოფიზიტები და პაპისტები დოგმატური საღვთისმეტყველო ცდომილებების გამო არ არიან "წმინდა" და არც "კრებითობა" გააჩნიათ. თვითნებურად წარმოქმნილი პროტესტანტული დენომინაციები უარყოფენ უფლის მიერ დადგენილ საეკლესიო საიდუმლოებათა (ნათლისღება, მირონცხება, სინანული-აღსარება, ზიარება, მღვდელობა) მაცხოვნებელ მადლმოსილებას, ამიტომაც ისინი არც წმიდა არიან და არც სამოციქულო.
საუკუნეების მანძილზე ამ მიმდინარეობებით გამართული საღვთისმეტყველო-ეკლესიოლოგიური დიალოგების უშედეგობის მიუხედავად კვლავ არის მცდელობა მათთან დიალოგის გაგრძელების, მოციქული გვაფრთხეილბს: მწვალებელს ერთჯერ-ორჯერ უთხარი და თუ არ ისმინა, განეშორე. ამგვარი უნაყოფო დიალოგების შედეგად ამ სოფლის ეკუმენისტური სული თანდათან მკვიდრდება ეკლესიის წევრთა ცნობიერებაში და ფსევდოეკლესიური ფასადური ფრაზეოლოგია ანაცვლებს ზუსტ და ღრმა მისტიურ საღვთისმეტყველო კატეგორიებს.

- კრებაზე განიხილება დოკუმეტი "ქორწინების საიდუმლო და ამისი დამაბრკოლებელი მიზეზები". შერეული ქორწინების დაშვება იკონომიის საბაბით საწყისშევე ქმნის პრეცედენტს ოჯახური ერთობის დარღვევის სარწმუნოებრივ ნიადაგზე. შერეული ქორწინების დაშვება გულისხმობს ქორწინების საიდუმლოს საკრალურობის უგულებელყოფას, მშვინვიერის პრიმატს სულიერზე - ქორწინების საიდუმლოს აღსრულების საეკლესიო კანონების ჩარჩო აკრიბიის პრინციპზეა დამყარებული. იკონომია ყველა შემთხვევაში ინდივიდუალურ მიდგომას ითხოვს და როგორც კერძო საკითხი მისი ზოგად კანონად მიღების საფუძველი არ არსებობს. ამასთან ერთად არ არის სტატისტიკურად შესწავლილი შერეული ქორწინებების სტაბილურობა. ამგვარი ოჯახის დაშლის შემთხვევაში ბავშვი რელიგიურად გაორებული იქნება, რაც რელიგიის მიმართ ნიჰილისტურ განწყობას გამოიწვევს. იკონომიის დაკანონებას სჯობია გაძლიერდეს მრევლის სარწმუნოებრივი აღზრდა-განათლების მისია ტაძრებში.

- მართლმადიდებელი ეკლესიის არამართლმადიდებელი დენიომინაციებთან, რომლებიც ქრისტიანულად იწოდებიან (კათოლიკებთან, მონოფიზიტ სომხებთან, კოპტებთან და იაკობიტებთან) ურთიერთობის მაგალითს წარმოადგენს იერუსალიმის მაცხოვრის ტაძრის ერთი გუმბათის ქვეშ მათი თანაარსებობა და გამიჯნულად (შეურევნელად) ღვთისმსახურება. შესაბამისად შეთანხმებული რეგლამენტი განსაზღვრავს მათ თანაარსებობას და გამიჯნულად ღვთისმახურების აღსრულებას, რაც გულისხმობს ერთმანეთის უფლების აღიარებას და დაცვას. ურთიერთობის ეს მოდელი ქმედითია საუკუნაეების მანძილზე, რასაც ვერ ვიტყვით მსოფლიო ეკლესიათა საბჭოს ან სხვა ეკუმენისტურ ორგანიზაციებზე, სადაც სოციალურ სფეროში თანამშრომლობის მეტს ვერ ახერხებენ. ამ ორგანიზაციებში მართლმადდიდებელი ეკლესია ძირითადად თანამშრომლობს პროტესტანტულ დენომინაციებთან, რასაც დღემდე არავითარი სარგებელი საღვთისმეტყველო-ეკლესიოლოგიურ დიალოგებში არ მოუტანია. ვინც თავს ქრისტიანად აღიარებს, უპირველეს ყოვლისა, ქრისტიანული ზნეობით უნდა იხელმძღვანელოს. იქ, სადაც მატერიალური დაინტერესებით და ზეწოლით ხდება გადაბირების მცდელობა საღვთისმეტყველო-ეკლესიოლოგიური დიალოგზე საუბარი ზედმეტია.

მართლმადიდებელი ეკლესია თავისი საქმით, ისტორიული მაგალითით, ღვთისმეტყველებით, ასკეტიკით, ეგზეგეტიკით, მადლმოსილებით, ვისაც ვერ იზიდავს მათთან ერთობა, მოჩვენებითი და ყალბი იქნება. უფალი სამღვდელმთავრო ლოცვაში ამბობს: "მე მათთვის გთხოვ; არა ამსოფლისათვის გთხოვ, არამედ მათთვის, რომლებიც მომეცი მე, რადგან შენი არიან" (17,9). მართლმადიდებელი ეკლსიის მისია ამიტომ, პირველ რიგში, არის შინაგანი სამართლიანი ერთობის დაცვა, რადგან უფალი ეუბნება მოციქულებს: "ამით მიხვდება ყველა, რომ ჩემი მოწაფეები ხართ, თუ გეყვარებათ ერთმანეთი ურთიერთას" (ინ.13,35).